VELIKA HUMSKA ČUKA

Lokalitet se nalazi severno od sela Huma, u blizini Niša, na strmom uzvišenju koje je sa tri strane praktično neprrgstupačno. Najstariji horizonti ovog višeslojnog nalazišta pripadaju bubanjskoj grupi, odnosno Bubanj-Salkuca-Krivodol kulturnom kompleksu, u eneolitskom periodu rasprostranjenom na području od Transilvanije i Oltenije na severu, do Pelagonije i Albanije na jugu.

Naselje se nalazi u matičnom području bubanjske kulture, čije se formiranje vezuje za prodor novih etničkih elemenata u drugoj polovini III milenijuma pre n. e. Svojim položajem kongrolisalo je celokupnu Nišku kotlinu i bilo jedan od važnih centara nassljenosti ovog kraja. Mefu keramičkim materijalom zastupljeni su svi oblici koji se, pored drugih elemenata iz oblasti ornamentike, smatraju nosiocima stila ove kulturne grupe: pehari sa dve drške, zdele sa obodom povijenim na unutra, plitki tanjiri i amfore.

Osim posuda grube i obične fakture, javlja se i kvalitetna, crnouglačana keramika koja se oslanja na poznoeneolitsku, pre svega vinčansku tradiciju. Arheološka iskopavanja su vršena 1933. i 1956. godine.