KARATAŠ

Kastrum Diana podignut je na samoj obali Dunava, na uzvišenju kod sela Sipa. Izgradnja najranijeg zemljano-drvenog utvrđenja vezana je za dolazak prvih vojnih formacija na Dunav početkom I veka. Kameno utvrđenje većih dimenzija (140×136 t) vezuje se za Trajanove građevinske aktivnosti i završeno je kada i prokopavanje Sipskog kanala (101. godine) kojim je otklonjena najveća prepreka za plovidbu Dunavom.

Konačan izgled po pitanju gabarita dobija krajem III i početkom IV veka dodavanjem bedema koji od uglova polaze prema Dunavu zatvarajući i štiteći deo obale. Utvrđenje je razoreno u vreme avarsko-slovenskih upada krajem VI i početkom VII veka. Pokretni nalazi otkriveni tokom dosadašnjih arheoloških istraživanja, pokazuju da je, pored uloge vezane za zaštitu i odbranu kanala, tokom šest vekova na GNaš postojao i značajan ekonomski centar sa lukom i pristaništem. Pored ostataka bedema sa kapijama i kulama, u unutrašnjosti utvrđenja otkriveni su građevina sa apsidom, vojne barake, latrina i drugi objekti, a u centralnom delu ostaci principijuma sa portikom.

Izvan bedema utvrđeno je postojanje svetilišta, istraženi su ostaci martirijuma i dela nekropole kao i dela naselja koje se prostiralo zapadno od vojnog logora. Prva sondažna iskopavanja započela su 1964. i sa prekidima traju do danas. Istraženi objekti su konzervirani.