CARIČIN GRAD

Caričin Grad je podignut u vizantijskoj provinciji Ilirik, u kojoj je rođen car Justinijan, kao njegova zadužbina Iustiana Prima. Smešten je u podnožju planine Radan, u Pustorečkom basenu, na uzvišenom izduženom platou između Svinjaričke i Caričinske reke. Čine ga Gornji, Srednji i Donji grad. Sve tri celine opasane su posebnim bedemima i kulama. Gornji grad je nepravilnog poligonalnog oblika. Na sredini kružnog trga – foruma nalazila se carska statua od bronze. Kružni trg i glavne ulice delile su Gornji grad na četiri vebe zone. Episkopska bazilika sa baptisterijumom, episkopska palata i bazilika sa kriptom glavne su građevine u Gornjem gradu.

Do sada je otkriveno 9 bazilika, veliki broj reprezentativnih javnih građevina, zanatski centri, vodovod i drugi objekti, uz obilje pokretnog arheološkog materijala. Posebno treba izdvojiti baziliku sa transeptom zbog jedinstvenih podnih mozaika čiji raspored i simbolika doprinose boljem razumevanju liturgijskih obreda koji su vršeni u njoj. Na kapitelu pri ulazu u srednji brod ove bazilike pronađen je monogram ktitora Justinijana. Životu Caričinom Gradu trajao je tokom VI i početkom VII veka, kada je prekinut slovensko-avarskim razaranjima. Prve komplekse Caričinog Grada otkrio je Vladimir Petković 1912. Arheološka istraživanja i konzervatorski radovi, s prekidima, traju do danas.